تاثیر مناظر طبیعی برروی سلامتی فیزیکی و روان شناختی انسان

تاثیر مناظر طبیعی برروی سلامتی فیزیکی و روان شناختی انسان

انسان از روزی که در طبیعت یافته شده از نقطه نظر سلامتی روان شناختی و فیزیکی انواع فایده ها را در طول تاریخ از طبیعت کسب کرده که امروزه ما با آن بصورت یک نظریه روبرو هستیم. در صده بیستم با رشد سریع شهر نشینی مناظر طبیعی بخصوص از شهرها و زندگی روزمره دور شده٬ که توجه و علاقه به مناظر طبیعی و روابط انسان با طبیعت را افزایش داده٬ در این مورد مطالعات علمی در طول ۳۰ سال اخیر پیشرفت های چشمگیری داشته است.

فواید بالقوه طبیعت برای یک انسان شهری در یک زندگی تودرتو با طبیعت از طرف محققین که برروی روان محیط مطالعه می کنند٬ مورد بررسی واقع شده و در یک سری نوشتجات بعنوان مرجع٬ نظریه وجود تاثیر مثبت برروی روان شناختی انسان در ارتباط با طبیعت بصورت کلی مورد پذیرش واقع شده بود. انسان با ارتباط نزدیک (ارتباط فعال) بطور مستقیم و با ارتباط ی همچون مشاهده گل ها و درختان یعنی فقط از راه مشاهده (ارتباط غیرفعال) بهره مندی مختلفی را بدست می آورند٬ حتی وجود این مناظر در نزدیکی و شناخته نشدن فواید روان شناختی آن٬ باز هم در مواقع لازم مورد استفاده واقع می شود.

مطالعاتی که در حوزه روان محیطی رابطه بین انسان و طبیعیت ر بررسی می کنند٬ در دو بعد اساسی توسعه یافته است. یکی از این گروه ها در جهت شناسایی حس٬ فهم و میل انسان ها به یک منظر طیبیعی برای طراحان و نقاشان در این زمینه کمک کرده و از یک سری فعالیت های کانتیتیف شکل کرفته است. گروه دیگر در تلاش است آنچه را که طبیعت و مناظر طبیعی برای انسان ارمغان می دارد را بشناسانند.

ارزش مناظر طبیعی برای انسان ها

با رسیدن سطح درآمدها به سطح زندگی نرمال٬ انسان ها شروع به خریدن گل و گیاه برای خانه و باغچه های خود می کنند و مشغول شدن آنها در گروه ها و فعالیت هایی در محور طبیعیت و خریدن خانه هایی که دارای باغچه است٬ نظراتی هستند دایر بر فایده مندی انسان در ارتباط نزدیک با طبیعت که از طرف هر کسی مورد پذیرش واقع شده است. در مقابل این ها مطالعاتی جهت شناسایی دلایل علمی در این موضوع نیز وجود دارد. برای مثال٬ مطالعات انجام گرفته در ایالات متحده نشان داد که بیشترین مناطق برای جلب توریست را مناطق طبیعی تشکیل می دهد. داشتن ارزش بشتر خانه هایی که به پارک ها و مناطق طبیعی نزدیک هستند٬ کمتر دست به دست شدن این جور مکان ها و نارضایتی افرادی که در مکان هایی فقیر از فضای سبز زندگی می کنند٬ بعنوان دلایلی بر میزان اهمیت فضای سبز برای انسان ها ارایه شده بودند. یکی از ابعادی که در این موضوع شاید کمتر به چشم می خورد: وابسته نبودن فواید ناشی از ارتباط با طبیعت به ارتباط فعال است. هر چقدر اهمیت فضای سبز و پارک ها برای انسان ها به تفریح و تفرج و فعالیت های اجتماعی ارتباط داده می شود٬ ولی بهره مندی انسان از طبیعت براساس ارتباط غیر فعال بطور قابل ملاحظه معیین شده بود. نقش مهم مناظر طبیعی در رفاه و خوشبختی انسان دو نوع ارتباط غیرفعال را در بر می گیرد. یکی از این ها امکان تشخیص و تمییز مناظر طبیعی٬ دیگری نیز گرچه بصورت مستقیم مورد استفاده و مشاهده واقع نمی شود ولی در صورت نیاز قابل دسترس بودن آن است.

رفتار متقابل انسان ها با طبیعت

در سال های اخیر مطالعات بیشتری جهت بررسی رفتار متقابل انسان ها با طبیعت انجام گرفته بود. بدست آوردن انواع فایده در نتیجه پیوستن مردم در پروژه های حیات وحش شهری و یا گروه های محافظ محیط زیست را در یکی سری از مطالعات ثابت شده بود. موستین (۱۹۷۹) دلایل اثرات مثبت مناظر طبیعی برروی انسان در نتیجه ارتباط نزدیک انسان با طبیعیت را بررسی کرده و بهره مندی انسان از طبیعیت را به شکل حسی (دور شدن از محیط کار و زندگی٬ حس تنها ماندن٬ حس سکوت و آرامش)٬ فکری (بررسی طبیعیت٬ بررسی تاریخ مناظر طبیعی موجود در محیط زیست٬ بدست آوردن قابلیت های مختلف و جدید)٬ اجتماعی ( به راحتی آشنا شدن و برقراری ارتباط با دیگر افراد اجتماع در محیط های طبیعی٬ روحیه همبستگی با دیگر افراد و پیدا کردن حس مسوولیت در مورد مناظر طبیعی محلی) و فیزیکی (حضور یافتن در هوای تازه٬ خود را سرحال احساس کردن٬ بوییدن گل ها٬ وشنیدن آواز پرندگان و غیره) را شناسایی کرده بود. مطالعه دیگری که در سه شهر مختلف کانادا  به انجام رسیده بود٬ افرادی که در نزدیکی پارک ها زندگی می کردند٬ استفاده از این نوع مناطق را به منظور فعالیت های فیزیکی٬‌ ارتباط با طبیعیت٬ فعالیت های اجتماعی و دور شدن از محیط پر استرس شهری معین کرده بود. ارتباط داشتن با طبیعت اهمیت ویژه‌ای برای گروههای نژادی دارد که در یک مطالعه دیگر بررسی شده بود.   

مطالعات دیگر٬ اهمیت قایل شدن تمام طبقات اجتماع به ازتباط با طبیعت در زندگی روزمره٬ تداعی شدن خاطرات دوران کودکی برای افراد در نتیجه ارتباط با طبیعت٬ مشاهده باغچه های خانگی بعنوان دری که برروی طبیعت باز می شود و ارزش قایل شدن آنها را به این نوع مکان ها را معین کرده بود. 

فواید حاصل از حضور یافتن در طبیعت

ارتباط نزدیک با طبیعت از جهت روانی برای ایجاد  آرامش موثر بوده و به همراه شروع دوره شهر نشینی ایده کاهش فشار های روحی با ایجاد ارتباط با طبیعت نمایان شده است( اولریچ و پارسون، ۱۹۹۲). معمار مناظر طبیعی آمریکا فردریک لوو  اولمستیت ۱۰۰سال پیش پذیرفته بود که زندگی شهری باعث ایجاد استرس می گردد و مناظر طبیعی را بعنوان یک عامل کاهش دهنده استرس معرفی کرده بود (اولمستیت، ۱۸۶۵). دوباره در قرن 19 بنظر وکتوریا، وجود پارکها در شهرها برروی سلامتی انسان تاثیر مثبتی دارد، که در دوران او از طرف اطلاح گرایان پارک های در شهر های مختلف انگلستان احداث شده بود ( کندل و روحد، ۱۹۹۵).

اساس جنبش باغچه های شهری (the garden city movement)، نیز دوباره به رابطه مثبت مابین انسان و طبیعت استوار است (استون هام،۱۹۹۷)

مطالعه تاثیر طبیعت برروی روان انسان با روش های علمی خیلی دیر شروع شده، در ۳۰ سال اخیر از طرف دانشمندان علوم طبیعی و اجتماعی تئوری های مختلفی دال بر چگونگی افزایش رفاه و کیفیت زندگی انسان ها با حضور یافتن در طبیعت، ارائه شده بود (آلتمان و ولویل، ۱۹۸۳). افرادی که بصورت حرفه ای در مراکز درمانی و بیمارستان ها فعالیت می کنند، جهت مداوای افراد بیمار از روش هایی مانند مشغول کردن آنها به فعالیت در باغچه ها و برقرار نمودن ارتباط بین آنها و گیاهان، بطور گسترده استفاده می کنند (لویس، ۱۹۹۰).

خیلی از مطالعات در زمینه روان شناسی، تاثیر شهرنشینی برروی سلامتی روحی انسان ها را مورد بررسی قرار داده است (پاری ـ جونس، ۱۹۹۰) و خیلی از روان شناسان نسبت به سلامتی روحی بیشتر تاثیر چشم اندازهای طبیعی را روی بیماری های روحی بررسی کرده اند. به همراه این بررسی ها، مطالعاتی در این زمینه در سال های اخیر روبه فزونی یافته و خیلی از مطالعات سعی برشناساندن نقش مناظر طبیعی در سلامتی انسان کرده بودند( روحد و کندل، ۱۹۹۷).